NRC: ‘Een contrabas is schor, wiebelig en emotioneel’
Lees hier het gehele artikel via de website van het NRC.
Vrijdag en zaterdag worden in Rotterdam de contrabas en de basgitaar in het zonnetje gezet. Sasha Witteveen (18), een van de grootste Nederlandse contrabastalenten, treedt er op.
‘Weet je waarom een contrabassist altijd een boormachine bij zich heeft?”, vraagt contrabassiste Sasha Witteveen (18) alsof ze het genre contrabasmoppen wil introduceren. Je begint al na te denken over gaatjes in de grond om cellisten te plagen of iets dergelijks, maar nee, het is een serieuze vraag. „Om de snaren te verwisselen. De knoppen van een contrabas zitten zo vast dat het uren duurt om snaren met de hand op te draaien. Met een boormachine duurt het maar drie kwartier.”
Het is een van de vele dingen die basleken, de meesten van ons, niet weten over de contrabas. Om dat tij te keren wordt in Rotterdam dit weekend het Dutch Double Bass Festival gehouden; een festival dat alle kanten van snarige basinstrumenten in alle muziekgenres wil belichten. Ook Witteveen speelt er, onder andere in een programma met Dominic Seldis, eerste contrabassist van het Concertgebouworkest, en pianist Mike Boddé. In een introductiefilmpje van het festival noemt Seldis Witteveen „een jong übertalent. Echt dat soort talent waar je als gewone bassist gefrustreerd van raakt. Zíj heeft het”.
Bij haar ouders in de keuken vermaakt de vier maanden oude kitten Karl Ditters von Dittersdorf, naamgenoot van de 18de-eeuwse componist die contrabasconcerten schreef „die élke klassieke contrabassist kent”, zich in een enorme contrabastas. In die tas vervoerde Witteveen haar logge instrument onlangs nog van Ouderkerk aan de Amstel met het openbaar vervoer naar het kamermuziekestival op Schiermonnikoog; een tamelijk meelijwekkend gezicht in de toch al met bagage volgestouwde bus van Leeuwarden naar de veerboot.
Some Like It Hot
Het moest en zou de contrabas worden. Het kwam door Some Like It Hot, de film uit 1959, de scène waarin Joe ‘Josephine’ (Tony Curtis) en Jerry ‘Daphne’ (Jack Lemmon) meespelen in een bandje. Het moment dat Lemmon lacht en zijn bas een vrolijke draai geeft, wist de 9 jaar oude Witteveen: dat wil ik ook. Niet veel later stond er een contrabas in de woonkamer. Een jazzbassist gaf Witteveen haar eerste lessen, maar door Dominic Seldis en het RTL programma Het Orkest van Nederland viel ze in 2014 voor het klassieke repertoire. „Er was ineens overal klank om me heen. In een tekenfilm zou je dat mooi kunnen uitbeelden met overal kleuren en versierseltjes. Heel betoverend.”
Minstens twee dingen vindt Witteveen fijn aan bas spelen. Allereerst de menselijke stem die ze in de contrabas hoort. Velen zullen misschien eerder aan de cello denken, die meer in het menselijke register valt, maar Witteveen niet: „De cello is fel, helder en perfect. Maar de contrabas is net als de mens níét perfect. Een contrabas is schor, wiebelig, emotioneel. Als je speelt, krijg je altijd bijgeluiden. Met net iets te veel hars op de strijkstok of net niet helemaal goed contact met de snaar krijg je meteen piepjes en krasjes.” Juist die imperfecte menselijke stem geeft Witteveen het gevoel dat ze al spelend dicht bij menselijke thema’s kan komen, en die ook kan overbrengen. „Op het Stiftfestival speelde ik dit jaar een nieuw stuk van Dmitri Smirnov en zijn dochter Alissa. Dmitri overleed vorig jaar aan corona. Dat concert had een hele bijzondere sfeer. Met mijn contrabas voelde ik me heel verbonden.” Mensen bewust maken van wat er om hen heen gebeurt, dat wil ze graag met haar contrabasspel. „En dat kan gaan over bloemen, of over de dood.”
Het andere fijne aan de contrabas is aardser: hij is zo lekker groot. „Samen met een contrabas word je als speler één nieuw schepsel. Ik ben mijn contrabas. Dat voelt echt zo. Je bent …”, Witteveen laat even een dramatische stilte vallen en zegt dan met nadruk en ontzag: „cóntrabassist.” Basgitaar is dan ook nooit een over weging geweest, want die „vind ik gewoon minder cool”.
Op het basfestival komen natuurlijk een hoop kenners en liefhebbers af, maar Witteveen hoopt dat er ook publiek komt dat ze kan laten meemaken wat zij meemaakte toen ze Jack Lemmon zag. „Ik wil nieuw publiek graag laten zien ‘dit is de contrabas en moet je horen hoeveel je ermee kunt’.”
Zelf wil ze binnenkort graag een kindervoorstelling maken. „Iets met kleurplaten ofzo. Laatst vond mijn moeder („die zit alleen maar op YouTube nieuwe contrabasstukken te zoeken”) een leuke solo contrabassuite over Alice in Wonderland, vol geluidjes om personages uit te beelden. Het miauwen van de kat bijvoorbeeld. Het liefst zou ik er zelf de contrabas nóg een keer mee ontdekken, maar andere kinderen laten ontdekken hoe leuk de contrabas is, komt in de buurt.”
Het Dutch Double Bass Festival vindt op 29 en 30 oktober plaats in Theater Zuidplein in Rotterdam. Sasha Witteveen speelt op 30 oktober om 15u en 18:30.
–
Auteur: Rahul Gandolahage